Бүгін ҚР Премьер-Министрінің бірінші орынбасары Роман Склярдың төрағалығымен ҚР Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінде өнеркәсіп, құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, геология және жер қойнауын пайдалану салаларындағы 2024 жылғы жұмыс қорытындылары шығарылып, ағымдағы жылға арналған міндеттер белгіленді.

Отырыс барысында Министр Қанат Шарлапаев, сондай-ақ вице-министрлер Қуандық Қажкенов, Жәннат Дүбірова, Иран Шархан және Олжас Сапарбеков баяндама жасады.

Сондай-ақ отырысқа ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаттары, Энергетика, көлік, экология және табиғи ресурстар, қорғаныс министрлерінің орынбасарлары, облыс әкімдерінің орынбасарлары, облыстық кәсіпкерлік басқармаларының басшылары, сондай-ақ Министрлік жетекшілік ететін сала ұйымдары мен компанияларының өкілдері шақырылды.

Алқа отырысын ашқан министр Қанат Шарлапаев 2024 жылдың соңына қарай өңдеуші өнеркәсібі мен тұрғын үй құрылысында айтарлықтай жетістіктерге қол жеткізілгенін атап өтті. Мәселен, өңдеуші өнеркәсібіндегі өнім көлемі металлургия (+6,9%), машина жасау (+9,7%), химия (+7,7%) және басқа да салалардағы өсім есебінен 5,9%-ға өсті.

«Мұндай өсім соңғы бес жылда бірінші рет болып отырғанын айта кеткен жөн. 2024 жылы шамамен 1,3 трлн теңгені құрайтын 180 жоба іске қосылып, 14,4 мыңға жуық тұрақты жұмыс орны ашылды. Жыл қорытындысы бойынша құрылыста оң нәтижелерге қол жеткізілді. Соңғы он жылда тұрғын үй құрылысының рекордтық көлемі байқалды. Жоспар бойынша 18 млн шаршы метр болғанымен, 18,9 млн ш.м. метр жаңа тұрғын үй салынды, бұл 172 мыңнан астам үйді құрайды (нақты тұрғын үй көлемінің индексі – 106,4%)», – деді министр.

Вице-министр Олжас Сапарбеков өнеркәсіптік сектордағы қызметтің негізгі көрсеткіштерге толығырақ тоқталды.

2024 жылы түсті металлургия секторындағы көрсеткіштердің ұлғаюы мысты толлинг көлемінің және мыс зауыттарындағы өндірістің ұлғаюымен қамтамасыз етіледі. Еліміздегі түсті металл өңдеу секторы жыл сайын оң өсу динамикасын көрсетті. 2024 жылы отандық өндірушілер мыс өңдеуді 16,5%-ға, алюминийді 9,6%-ға, мырышты 33%-ға, қорғасынды 4,6%-ға ұлғайтты.

Бұл металдарды өңдеу кабель және сым бұйымдары, терезелер, есіктер, витраждар, арматура, аккумуляторлар және т.б секілді қосымша құны жоғары тауарларды өндіруге бағытталған.

Химия өнеркәсібінде минералды тыңайтқыштар (азот, фосфор) өндірісін 25%-ға, полипропиленді 46%-ға және сары фосфорды 13%-ға арттыру есебінен өндіріс көлемі 3%-ға өседі деп күтілуде.

Вице-министр 2024 жылы машина жасау өндірісінің көлемі 9,7%-ға артқанын атап өтті. 2025 жылы 5%-дық өсім күтілуде. 2024 жылдың соңына қарай жеңіл автокөліктердің 134 мыңнан астам данасы өндірілді, оның 23 мыңы СКД талаптарына сәйкес келеді. Биыл 149 мың дана өнім шығару жоспарланған. 2025 жылдың соңына дейін жинақтаушы бұйымдарды өндіру жобаларын жүзеге асыру жоспарлануда, оның нәтижесі шығарылатын өнімнің өзіндік құнын төмендетуге мүмкіндік береді.

«Автомобиль секторын дамыту локализацияны тереңдету және құрамдас база өндірісін игеру есебінен жоспарлануда. Бұл мультимедиялық жүйелерді шығаратын зауыт іске қосылып, Алматы қаласында жоспарланған автокреслолардың сериялық өндірісін іске қосу арқылы жүзеге асырылады», – деді О.Сапарбеков.

Вице-министр Қ. Қажкенов тұрғын үй құрылысы саласында атқарылып жатқан жұмыстарға тоқталды .

«Тұрғын үй секторында мемлекеттік тұрғын үйді қолдау шаралары халықтың әлеуметтік осал топтарына жалға берілетін тұрғын үй және кезекте тұрғандарға несиелік тұрғын үй беру түрінде қолданылады. 2024 жылдың соңына дейін тұрғын үй құрылысын ынталандыруға барлығы 893,5 млрд теңге бөлінді », – атап өтті вице-министр.

Сондай-ақ ол министрлік құрылыс салушыларға қойылатын талаптарды азайтуға және жағдайды жақсартуға, үлестік қатысудың тартымдылығын арттыруға және құрылыс нарығында тең жағдайларды қамтамасыз етуге бағытталған шаралар әзірленгенін айтты. Бұл тәсілдер Мәжілісте қаралып жатқан Тұрғын үй құрылысына үлестік қатысуды жақсарту туралы заң жобасында қарастырылған .

«Наурыз» ипотекалық бағдарламасы аясында 2025 жылы 290 млрд теңгеге 11 мың қарыз беру жоспарлануда. Бұл бағдарлама бойынша бастапқы жарна 20%-дан 10%-ға дейін төмендейді.

Президент бастамасымен қолға алынған «Жұмысшы мамандықтар жылы» аясында техникалық мамандарды қолдау шараларын жүзеге асыру мақсатында «Наурыз жұмыскер» жаңа тұрғын үй бағдарламасын іске қосу жоспарлануда. Бастапқы жарна 10% құрап, бұл бағдарлама бойынша 72 миллиард теңге сомасына 2,4 мың несиесі беріледі.

Вице-министр И. Шархан өткен жылы 23 қатты пайдалы қазба кен орны алғаш рет мемлекетке тіркелгенін айтты. Барлау нәтижелері бойынша алтын қорының ұлғаюы 20 тоннаны, мыс – 48 мың тоннаны, хром – 464 мың тоннаны, қорғасын мен мырыш – 290 мың тоннаға жуықты құрады.

«Министрлік жер қойнауын мемлекеттік геологиялық барлау жұмыстарын жүргізуде. Жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеудің өңірлік жұмыстарының нәтижесінде қатты пайдалы қазбалар бойынша перспективалы 38 учаске анықталды. Олардың арасында сирек кездесетін металдар, бериллий, қоңыр көмір, алтын, цирконий, ниобий және вольфрам бар », –  деді Иран Шархан.

Геологиялық барлау жұмыстарын жандандыру және жаңа кен орындарын ашу мақсатында заңнамалық реформа жүргізіліп, геологиялық барлау учаскелеріне қолжетімділіктің қолдану қағидаты белгіленген «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» Кодекс қабылданды. Қабылданған заңнамалық және әкімшілік шаралар секторда ауқымды геологиялық барлау жұмыстарын бастауға әкелді. Бүгінгі таңда барлауға 3000 лицензия берілді.

Вице-министр Қазақстанға жаңа компаниялар мен әлемдік алпауыттардың келгенін айтты, соның ішінде: Fortescue, Barrick, BHP, First Quantum Minerals және т.б. Мемлекетте жұмыс істеп жатқан Rio Tinto мен отандық компаниялар іздеу алаңдарын кеңейтті. Тек он шетелдік компания геологиялық барлауға 41 млрд теңгеге жуық инвестиция салуды жоспарлайды, бұл 25 мың км² астам аумақтарды барлауды қамтамасыз етеді.

1:200 000 масштабтағы жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеу аясында жүргізіліп жатқан жұмыстар 2026 жылдың соңына дейін Қазақстан аумағын 2,2 млн ш. км. дейін геологиялық-геофизикалық барлаумен қамтуға қол жеткізуге бағытталған. 2024 жылдың соңында бұл көрсеткіш 2014,4 мың ш. км. дейін өсті. Министрлік 2025 жылы оны 2 038,2 мың ш.км. жеткізуді жоспарлап отыр. 3 жылға қаржыландыруға арналған бұл жұмыстардың жалпы сомасы 20 млрд теңгеден асады.

Вице-министр Ж. Дүбірова министрліктің салаларын цифрландыру жобалары туралы айтты. Оның ішінде 2025 жылдың 1 қаңтарында іске қосылған Жер қойнауын пайдаланудың бірыңғай платформасы. Барлауға немесе өндіруге өтінім беруден бастап оның аукционына және лицензияны беруге дейін цифрлық форматта үздіксіз процесті жүзеге асырылды.

Бүгінгі таңда Жер қойнауын пайдаланудың бірыңғай платформасы арқылы геология және жер қойнауын пайдалану саласындағы 22 мемлекеттік қызмет электронды түрде қолжетімді. Табиғи ресурстардың Жер қойнауын пайдаланудың бірыңғай платформасының интерактивті картасы арқасында әлеуетті жер қойнауын пайдаланушылар инфрақұрылымнан бастап геологиялық-геофизикалық есептерге дейін сұралған аумақтың толық бейнесін алады.

«Егер бұрын жер қойнауын пайдаланушы әкімдіктерге, министрлікке барып, делдал іздеп, келіссөздер жүргізу керек болса, енді барлығын қажетсіз қағазбастылықсыз онлайн режимінде алуға болады. Біз барлауға немесе өндіруге өтінім беруден бастап оның аукционына және лицензияны беруге дейін цифрлық форматта үздіксіз процесті жүзеге асырдық», – атап өтті вице-министр.

Интерактивті карта – маңызды элемент. Ол жер қойнауын пайдалану үшін алынған барлық аумақтарды қамтиды, сондай-ақ аукционға шығарылатын учаскелерді орналастыруға мүмкіндік береді. Енді инвесторлар да делдалсыз тікелей порталға кіріп, қалаған сайтты таңдап, аукционға қатысуға өтінім бере алады. Сонымен, ағымдағы жылдың қаңтарында 21 учаскеге электронды аукцион өткізілді, инвестиция көлемі 40 млн долларды құрады.

Одан бөлек, жасанды интеллект енгізу бойынша жұмыстар жүргізілуде, ол геологиялық ақпаратты танып қана қоймай, сонымен қатар әртүрлі сипаттамаларды талдап, Big Data негізінде Қазақстандағы кен орындары мен пайдалы қазбалардың болжамды үлгілерін жасайды. Сондай-ақ Ж. Дүбірова Бірыңғай тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық платформасын құру жұмыстары туралы айтты. Бұл Бірыңғай есеп айырысу орталығы, Пәтер иелерінің кооперативі және т.б. сияқты жеке дерекқорлардың, сондай-ақ мемлекеттік деректер қорларының ақпараттарының агрегаторы.