1. Елді-мекеннің атауын қалай өзгертуге болады?

Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің 2023 жылғы 1 тамыздағы № 211 бұйрығына 1 тарау, 3 тармағына  сәйкес «Ауылдарға, кенттерге, ауылдық округтерге, аудандық маңызы бар қалаларға, аталған елді мекендердің құрамдас бөліктеріне атау беру және оларды қайта атау, сондай-ақ олардың атауларының транскрипциясын нақтылау мен өзгерту кезінде тиісті аумақ халқының пікірін ескеру үшін жергілікті атқарушы органдар ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің, аудандық маңызы бар қалалардың әкімдерімен бірлесе отырып:

1) жергілікті қоғамдастық жиналысын өткізу мерзімін анықтайды және оның өткізілетін күніне дейін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей тиісті аумақта таралатын бұқаралық ақпарат құралдарында жиналыстың күн тәртібі, өткізілетін күні, орны және уақыты көрсетілген хабарландыру орналастырады;

2) құжаттар мен материалдарды (жеке және заңды тұлғалардан келіп түскен ұсыныстар, есімі берілетін тұлғаның өмірбаяны, архивтік құжаттар, берілетін әкімшілік бірліктер мен құрамдас бөліктердің схемалық сызбасы) тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында таралатын бұқаралық ақпарат құралдарында, сондай-ақ аудандар мен елді мекендер әкімдіктері мен мәслихаттарының интернет-ресурстарында орналастырады.

      Ауылдарға, кенттерге, ауылдық округтерге, аудандық маңызы бар қалаларға, аталған елді мекендердің құрамдас бөліктеріне атау беру және оларды қайта атау, сондай-ақ олардың атауларының транскрипциясын нақтылау мен өзгерту кезінде тиісті аумақ халқының пікірін ескеру ашық дауыс беру арқылы жүзеге асырылып, оның қорытындысы бойынша көпшілік дауыспен шешім қабылданады. Дауыс беру қорытындысы жиналыс өткен жерде жарияланып, хаттамамен ресімделеді.

     Хаттамада "қолдап" және "қарсы" дауыс бергендердің жалпы саны көрсетіледі. Хаттамаға жергілікті қоғамдастық жиналысына қатысқандардың тізімі қоса тіркеледі.

    Жергілікті қоғамдастық жиналысының хаттамалары ол өткізілгеннен кейін жеті жұмыс күні ішінде тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында таралатын бұқаралық ақпарат құралдарында, сондай-ақ аудандар мен елді мекендердің әкімдіктері мен мәслихаттарының интернет-ресурстарында жарияланады.

    Жергілікті өкілді және атқарушы органдар он жұмыс күні ішінде тиісті аумақ халқының пікірін ескерудің қорытындысы бойынша бірлескен шешіммен тиісті ономастика комиссияларының қарауына ауылдарға, кенттерге, ауылдық округтерге, аталған елді мекендердің құрамдас бөліктеріне атау беру және оларды қайта атау, сондай-ақ олардың атауларының транскрипциясын нақтылау мен өзгерту бойынша ұсыныс енгізеді.

    Ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің, аудандық маңызы бар қалалардың әкімдері он жұмыс күні ішінде тиісті аумақ халқының пікірін ескеру қорытындысы бойынша аудандық жергілікті атқарушы органдарға елді мекендердің құрамдас бөліктеріне атау беру және оларды қайта атау, сондай-ақ олардың атауларының транскрипциясын нақтылау мен өзгерту бойынша ұсыныс енгізеді.

    Аудандық жергілікті атқарушы органдар он жұмыс күні ішінде тиісті ономастикалық комиссиялардың қарауына ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің, аудандық маңызы бар қалалардың елді мекендердің құрамдас бөліктеріне атау беру және оларды қайта атау, сондай-ақ олардың атауларының транскрипциясын нақтылау мен өзгерту бойынша ұсыныс енгізеді. Қазақстан Республикасының 1993 жылғы 8 желтоқсандағы № 2572-XII "Қазақстан Республикасының әкiмшiлiк-аумақтық құрылысы туралы" Заңының 13б. 4 т. сәйкес: республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті өкілді және атқарушы органдары:

      тиісті аумақ халқының пікірін ескере отырып, Республикалық ономастика комиссиясымен келісілген республикалық маңызы бар қалалардың, астананың ономастика комиссиясының қорытындысы негізінде республикалық маңызы бар қалалардың, астананың қаладағы аудандарына, құрамдас бөлiктерiне атау беру, оларды қайта атау, сондай-ақ олардың атауларының транскрипциясын нақтылау мен өзгерту жөніндегі мәселелерді шешеді;

     Республикалық ономастика комиссиясының қарауына әуежайларға, порттарға, теміржол вокзалдарына, теміржол стансаларына, автовокзалдарға, автостансаларға, метрополитен стансаларына, физикалық-географиялық және мемлекет меншігіндегі басқа да объектілерге атау беру, оларды қайта атау, сондай-ақ олардың атауларының транскрипциясын нақтылау мен өзгерту және мемлекеттік заңды тұлғаларға, мемлекет қатысатын заңды тұлғаларға жеке адамдардың есімдерін беру жөнінде ұсыныстар енгізеді;

2. Көп қабатты тұрғын үйлердегі контейнер алаңын ұйымдастыру және көшіру сұрақтарын, қолайлылықты, экологияны және заңдылық талаптарын ескере отырып, қалай шешуге болады?

Көпқабатты тұрғын үйлерде қатты тұрмыстық қалдықтарға (ҚТҚ) арналған контейнерлік алаңды жайластыру және көшіру үшін пәтер иелерінің кооперативі (ПИК), мүлік иелерінің бірлестігі (оси), үйді басқару органдары (үй бойынша аға қызметкерді қоса алғанда) тұрғындармен бірлесіп жалпы жиналыс өткізуі қажет. Мұндай жиналыс негізгі кезең болып табылады, өйткені ол үйдің барлық тұрғындарының мүдделерін, сондай-ақ заңнама мен нормативтердің талаптарын ескеретін бірыңғай шешім әзірлеуге мүмкіндік береді.

         Жиналыста контейнер алаңын орнату үшін ең қолайлы орынды анықтау керек. Орынды таңдағанда санитарлық нормаларды, тұрғындардың пайдалану ыңғайлылығын, қоқыс таситын көліктердің қолжетімділігін және шуды, иістерді және топырақтың ластануын қоса алғанда, қоршаған ортаға теріс әсерді азайтуды ескеру қажет. Алаңның орналасқан жері туралы талқылау мен шешім қабылдағаннан кейін жиналыстың хаттамасын жасау қажет. 

         Хаттамаға жиналыстың барлық қатысушылары қол қоюы, содан кейін СЭС (санитариялық-эпидемиологиялық қызмет), коммуналдық қызметтер, Тұрғын үй қатынастары бөлімі, тұрғын үй инспекциясы және ТКШ бөлімін қоса алғанда, бірқатар уәкілетті ұйымдармен келісілуі тиіс. Бұл құжат тұрғын үй ауласын одан әрі абаттандыру үшін ресми негіз болып табылады.

         Қол қойылғаннан және келісілгеннен кейін жалпы жиналыстың хаттамасын ТКШ бөліміне тапсыру қажет. Хаттаманы алғаннан кейін ТКШ бөлімінің қызметкерлері контейнерлік алаңды іс жүзінде жайластыруға кіріседі. Бұған оны орнату, қажетті жабдықтармен жабдықтау (мысалы, қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлер), сондай-ақ оны одан әрі күтіп ұстау және тиісті жағдайда ұстау үшін жағдай жасау кіреді.

         Осылайша, контейнер алаңын орналастыру немесе көшіру процесі барлық мүдделі тараптардың — тұрғындардан бастап бақылаушы органдарға дейін үйлесімді жұмысын талап етеді. Барлық формальдылықтар мен тұрғындардың белсенді қатысуымен ғана қалдықтарды жинау үшін функционалды, қауіпсіз және ыңғайлы алаң құруды қамтамасыз етуге болады.

3.Тұрғын үй салу үшін бөлінген жер учаскесіне дүкен немесе дәріхана салуға бола ма?

Қазақстан Республикасы Жер кодексінің 65-бабына сәйкес жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушылар жерді оның нысаналы мақсатына немесе елді мекендердің жерлеріндегі функционалдық аймағына сәйкес пайдалануға міндетті. Уақытша жер пайдалану кезінде пайдалану жалдау шартына (уақытша өтеусіз жер пайдалану шартына) сәйкес жүзеге асырылуға тиіс. Бұл норманы сақтамау әкімшілік құқық бұзушылық ретінде қарастырылады. Жерді нысаналы мақсаты бойынша немесе функционалдық аймағын бұза отырып пайдалану, сондай-ақ жалдау немесе уақытша өтеусіз пайдалану шартының талаптарына сәйкес келмеуі заңнаманы бұзу болып табылады.

4. Мемлекеттен берілген тұрғын үйлерді кімдер өтеусіз жекешелендіре алады?

"Тұрғын үй қатынастары туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 13-бабының 8-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасы азаматтарының мынадай санаттары мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үйді өтеусіз меншікке ала алады:

-  Ұлы Отан соғысының ардагерлері. Егер тұрғын үй берілген ардагер қайтыс болса, тегін жекешелендіру құқығы оның отбасы мүшелеріне беріледі.

-  I және II топтағы мүгедектер.

- Чернобыль апатының және басқа да радиациялық апаттардың салдарын жоюшылар. Бұған ядролық сынақтар мен жаттығуларға қатысушылар да кіреді.

- Семей полигонында ядролық сынақтардан зардап шеккен азаматтар.

- Әскери қызметке байланысты жарақат, контузия, жарақат немесе ауру салдарынан мүгедектікке ұшыраған әскери қызметшілер. Бұл Ауғанстандағы және басқа елдердегі соғыс ардагерлеріне де қатысты.

- Арал өңіріндегі экологиялық апаттан зардап шеккен азаматтар.

- Шекті жасқа, денсаулық жағдайына немесе штаттың қысқаруына байланысты жұмыстан шығарылған әскери қызметшілер мен Арнайы мемлекеттік органдардың қызметкерлері.

5. Қарттар орталығына түсу үшін қандай құжаттар қажет?

Қарттар орталығына түсу үшін:

Мүгедектігі бар адамдар үшін абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасын (ИПАР) әзірлеу немесе түзету үшін Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Еңбек және әлеуметтік қорғау комитетінің департаментіне (МӘС) жүгіну қажет. ОЖАБ алғаннан кейін Жұмыспен қамту бөліміне өтініш беріңіз. Жұмыспен қамту бөлімі өтінішті қабылдау кезінде мынадай мәліметтерді алу үшін "электрондық үкімет" шлюзі (ақпараттық жүйелер) арқылы мемлекеттік органдардың және (немесе) ұйымдардың ақпараттық жүйелеріне ЖСН бойынша сұрау салуларды қалыптастырады: "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы "КЕАҚ (ХҚО) арқылы тұрғылықты жері немесе электрондық үкімет порталы Egov.kz мынадай құжаттармен:

1) жеке басын куәландыратын құжат;

2) мүгедектікті белгілеу туралы анықтама;

3) мүгедектігі бар адамды абилитациялау және оңалтудың жеке бағдарламасында (ОЖБ) әзірленген іс-шаралар; 

4) зейнеткерлік жастағы адамдар үшін зейнеткерлік жасы туралы;

- сәйкестендіру үшін жеке сәйкестендіру нөмірі бар қызмет алушының жеке басын куәландыратын құжат не цифрлық құжаттар сервисінен электрондық құжат;

- нысан бойынша медициналық карта;

- мүгедектікті белгілеу туралы анықтама;

- ИПАР әзірлеген.

Құжаттар пакеті сәйкес келген кезде өтініш берген адамның (отбасының) өтінішінен алынған деректер «Е-Собес» ААЖ-ға енгізіледі.

Өтініш алушылардың кезегіне сәйкес тіркеледі және Әлеуметтік қызметтер порталына (ІҚО) жіберіледі.

Көрсетілетін қызметті алушы немесе заңды өкілі электрондық-цифрлық қолтаңба (ЭЦҚ) арқылы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталығына тапсырысты жүзеге асырады.

6. Жаңа бизнес-идеяларды іске асыруға арналған гранттар кімдерге беріледі?

Жаңа бизнес-идеяларды іске асыруға арналған гранттар конкурстық негізде 400 АЕК-ке дейінгі мөлшерде беріледі. Бұл гранттарды азаматтардың әлеуметтік осал санаттары ала алады:

    - Атаулы әлеуметтік көмек алушылар.

    - Төрт және одан да көп кәмелетке толмаған балалары бар көп балалы отбасылар (немесе күндізгі бөлімде оқитын 23 жасқа дейінгі студенттер), сондай-ақ олардың жұбайлары.

    - Асыраушысынан айырылуына байланысты төлемдер алатын адамдар.

    - Қоныс аударушылар.

    - Қандастар.

    - Мүгедектігі бар адамдар, егер оларда жұмысқа қарсы көрсетілімдер болмаса.

    - Мүгедек баланы тәрбиелеп отырған ата-аналар, сондай-ақ олардың жұбайлары.

Грант алу үшін адам алдын-ала жұмыссыз немесе жеке кәсіпкер (ЖК) ретінде тіркелуі керек. Бұл ретте ЖК тіркеу мерзімі үш жылдан аспауға тиіс.

7. Жұмыс іздеуші ретінде кім тіркеле алады?

Жұмысы және (немесе) табысы (кірісі) жоқ, жұмыс іздеп жүрген Қазақстан Республикасының азаматтары, қандастар, Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен жұмыс іздеуші адам ретінде тіркеледі.

8. Инватакси қызметтері кімге беріледі?

Инватакси қызметтері жұмыс, оқу кестесіне, сондай-ақ мектепке дейінгі ұйымның жұмыс кестесіне сәйкес мүгедектігі бар адамдар болып табылатын жұмыс істеушілерге, білім алушыларға, мектепке дейінгі ұйымдардың тәрбиеленушілеріне бірінші кезектегі тәртіппен ұсынылады. Мүгедектігі бар өзге адамдарға инватакси қызметтері олардың жүгіну тәртібімен ұсынылады. Мүгедектігі бар адамдарды инватаксимен тасымалдау маршруттық параққа сәйкес жүзеге асырылады.  Тізбені және инватакси қызметін алушылар санатын жергілікті бюджеттің мүмкіндігі ескеріле отырып, жергілікті атқарушы органдардың шешімі бойынша кеңейтуге жол беріледі.

9. Жоғары оқу орнында оқу үшін әкім грантын қалай алуға болады?

    Облыстағы жергілікті атқарушы органдардың гранты (әкімнің гранты) талапкерлерге өңірлерде сұранысқа ие мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарында тегін оқуға мүмкіндік береді. Бұл гранттар өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуына қажетті мамандарды даярлау мақсатында жергілікті бюджеттерден бөлінеді. Жергілікті атқарушы органдардың гранты мемлекеттік грант алмаған талапкерлерге ай сайынғы стипендиямен және кейіннен кепілді жұмысқа орналасумен тегін жоғары білім алуға үміткер болуға мүмкіндік береді. ЖАО грантында оқыған адамдар өз мамандығы бойынша 3 жыл сол қалада немесе өңірде жұмыс істеуге міндеттенеді. Облыстық бюджет қаражаты есебінен еліміздің жоғары оқу орындарында оқуға әкімнің грантына тек мектеп түлектері ғана емес, сонымен қатар ЖОО-да даярлықтың ұқсас бағыттары бойынша оқуын жалғастырғысы келетін колледждер, училище түлектері де үміткер бола алады. Жыл сайын облыстың жоғары оқу орындарында өңірге сұранысқа ие мамандықтар бойынша оқуға 200 грант бөлінеді.

Әкім грантын алуға қатысу үшін негізгі шарттар:

1. ҰБТ бойынша шекті балды жинау қажет. Жергілікті бюджет қаражаты есебінен жоғары білім алу үшін білім беру грантын беру конкурсына қатысу үшін ҰБТ-дан өткен және оның нәтижелері бойынша қажеттті баллдар жинаған талапкерлер жіберіледі:

- «Педагогикалық ғылымдар» мамандығы бойынша-кемінде 75 балл;

- «Денсаулық сақтау» мамандығы бойынша-кемінде 70 балл;

- «Ауыл шаруашылығы және биоресурстар»,

- «Ветеринария»− кемінде 60 балл.

- басқа мамандықтар бойынша кемінде 50 балл. Егер бар болса, жеңілдік категориясын көрсете отырып, конкурсқа уақытында өтініш берілуі керек. 

 Жеңілдіктер:

1) бірінші немесе екінші топтағы мүгедектігі бар адамдар, бала кезінен мүгедектігі бар адамдар, мүгедектігі бар балалар арасынан шыққан азаматтар үшін – 2 пайыз;  

 2) басқа мемлекеттердiң аумағындағы ұрыс қимылдарының ардагерлері, жеңілдіктер бойынша Ұлы Отан соғысының ардагерлеріне теңестірілген ардагерлер үшін – 0,2 пайыз;

3) ауылдың әлеуметтік-экономикалық дамуын айқындайтын білім беру бағдарламалары бойынша оқуға ауыл жастары арасынан шыққан азаматтар үшін – 35 пайыз;

4) Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмайтын ұлты қазақ адамдар үшін – 4 пайыз;

5) жетім балалар және ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балалар, сондай-ақ кәмелеттік жасқа толғанға дейін ата-анасынан айырылған немесе ата-анасының қамқорлығынсыз қалған жастар қатарындағы Қазақстан Республикасының азаматтары үшін – 1 пайыз;

6) Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған өңірлерге қоныс аударған ауыл жастары арасынан шыққан Қазақстан Республикасының азаматтары үшін – 5 пайыз;

7) кәмелетке толмаған төрт және одан көп бала тәрбиелеп отырған отбасылардағы балалар үшін – 5 пайыз; 

8) кемінде үш жыл толық емес отбасы мәртебесі бар отбасылардағы балалар үшін – 1 пайыз;

9) бала кезінен мүгедектігі бар балаларды, бірінші немесе екінші топтағы мүгедектігі бар адамдарды тәрбиелеп отырған отбасылардағы балалар үшін – 2 пайыз;

10) әскерге шақыру бойынша мерзімді әскери қызметтің белгіленген мерзімін өткерген Қазақстан Республикасының азаматтары үшін – 2,5 пайыз. 

Конкурста басым құқығы бар тұлғалардың тізімі мемлекеттік  грант конкурсындағыдай.

10. Еріген су тасқынынан кейін материалдық көмекті алуға болады ма?

Еріген су тасқынынан кейін материалдық көмек алуға болады. Жергілікті атқарушы органның (ЖАО) "әлеуметтік көмек көрсету, оның мөлшерін белгілеу және мұқтаж азаматтардың жекелеген санаттарының тізбесін айқындау қағидаларын бекіту туралы" шешіміне сәйкес, табиғи апаттардан, оның ішінде су тасқыны мен өрттен зардап шеккендерге әлеуметтік көмек көрсетіледі.

Көмек алу үшін сізге:

    Келтірілген залалды растайтын құжатты алыңыз (тексеру актісі).

    "Электрондық үкіметтің" веб-порталы арқылы "жергілікті өкілді органдардың шешімдері бойынша мұқтаж азаматтардың жекелеген санаттарына әлеуметтік көмек тағайындауға" өтініш беру.

Қажетті құжаттарды рәсімдеуді және белгіленген тәртіппен қолдау сұрауды ұсынамыз.