Қазақстан – демографиялық әлеуеті үнемі өсіп келе жатқан мемлекеттердің бірі. Тәуелсіздік алғаннан кейінгі алғашқы кезеңдерде халық санының азаю қаупі туындағанымен, кейінгі жылдары мемлекеттің жүйелі демографиялық саясаты, экономикалық тұрақтылық және әлеуметтік қолдау тетіктерінің кеңеюі нәтижесінде елдегі демографиялық көрсеткіштер айтарлықтай жақсарды. Бүгінде Қазақстанда табиғи өсімнің оң динамикасы сақталып, халық саны тұрақты түрде артып келеді.

I. Халық санының тұрақты өсімі

Қазақстан халқының саны соңғы онжылдықта үздіксіз өсіп келеді. Бұл – елдегі табиғи өсімнің жоғары болуының, бала туу көрсеткішінің сақталуының және халықтың өмір сүру ұзақтығының артуының нәтижесі.

Оң динамиканы айқындайтын факторлар:

• Жыл сайынғы туылым деңгейінің тұрақты болуы

• Өмір сүру ұзақтығының артуы

• Ана мен бала өлімін азайтудағы прогресс

• Әлеуметтік қолдау шараларының кеңеюі

Бұл көрсеткіштердің барлығы Қазақстанның демографиялық саясатының тиімділігін дәлелдейді.

II. Ана мен бала денсаулығын қорғау – басты басымдық

Демографиялық өсім ең алдымен ана мен баланың денсаулығына байланысты. Қазақстан осы бағытта бірқатар жүйелі реформаларды жүзеге асырды.

Негізгі жетістіктер:

• Перинаталдық көмектің жаңа стандарттарын енгізу

• Ана мен бала өлім-жітімін күрт төмендету

• Заманауи медициналық орталықтар желісінің кеңеюі

• Тегін медициналық көмектің кепілдендірілген көлемінің артуы

• Жүкті әйелдерді, жаңа туған нәрестелерді және көпбалалы аналарды әлеуметтік қолдау

Бұл шаралар бала тууға қолайлы жағдай жасап, отбасылардың демографиялық белсенділігін арттыруға ықпал етуде.

III. Ана мен баланы қолдауға бағытталған әлеуметтік саясат

Қазақстанда көпбалалы отбасыларды қолдау мәселесі стратегиялық деңгейде қаралады. Мемлекет түрлі әлеуметтік пакет ұсына отырып, халықтың әлеуметтік әл-ауқатын жақсартуға күш салып келеді.

Маңызды әлеуметтік бастамалар:

• Көпбалалы аналарға берілетін ай сайынғы мемлекеттік жәрдемақылар

• 7-20-25, Бақытты отбасы, Шаңырақ сияқты тұрғын үй бағдарламалары

• Балалы отбасыларға арналған балабақша, мектеп, денсаулық сақтау инфрақұрылымын кеңейту

• «Жайлы мектеп», «Ауылдағы денсаулық сақтау» ұлттық жобалары

Бұл бағдарламалар отбасылардың әлеуметтік жағдайын жақсартып қана қоймай, жас отбасыларды балалы болуға ынталандырады.

IV. Жастар саясаты және адами капиталды күшейту

Демографиялық өсім тек сандық артумен шектелмейді. Жастарға білім беру, жұмыс орындарын ашу, әлеуметтік бейімдеу – елдің ұзақмерзімді стратегиясының маңызды бөлігі.

Жастарға бағытталған оң бастамалар:

• «Жастар практикасымен» жұмысқа орналастыру

• «Дипломмен – ауылға!» бағдарламасы

• Білім гранттарының көбеюі

• Техникалық және кәсіптік білім беруді қолдау

• Жастардың кәсіпкерлік бастамаларын қаржыландыру

Білімді, бәсекеге қабілетті, әлеуметтік белсенді жастардың көбеюі – Қазақстанның демографиялық әлеуетін күшейтетін маңызды фактор.

V. Өмір сүру ұзақтығының артуы

Өмір сүру ұзақтығының артуы да – елдің демографиялық саясатының оң көрсеткіші. Денсаулық сақтау жүйесінің жақсаруының нәтижесінде:

• Созылмалы ауруларды ерте анықтау күшейді

• Скринингтік бағдарламалар енгізілді

• Медициналық қызмет сапасы артты

• Азаматтардың салауатты өмір салтын ұстануына жағдай жасалды

Бұл үрдістер халықтың демографиялық құрылымын жақсартып, елдің еңбек ресурстарын көбейтеді.

VI. Ұлттық бірегейлік пен құндылықтарға негізделген демографиялық саясат

Қазақстанда отбасы институтын нығайту, дәстүрлі құндылықтарды сақтау, көпбалалы отбасыларға құрмет мәдениетін қалыптастыру – демографиялық саясаттың бір бөлігі.

Қоғамда қалыптасқан оң үрдістер:

• Отбасы мәртебесін көтеру

• Көпбалалы аналарды марапаттау дәстүрі

• «Отбасы күні», «Мерейлі отбасы» ұлттық байқауы

• Ұрпақ сабақтастығын нығайту

Бұл бастамалар мемлекеттік қолдаумен қатар, қоғамдағы отбасы құндылықтарының артуына әкелді.

Қазақстанның демографиялық саясаты соңғы жылдары жаңа деңгейге көтеріліп, оң нәтижелерге қол жеткізді. Тұрақты табиғи өсім, ана мен бала денсаулығын қорғаудағы жетістіктер, көпбалалы отбасыларды қолдау, жастар саясатының күшеюі – мұның бәрі елдің ұзақмерзімді дамуына берік негіз қалайды.

Демографиялық саясат – тек сандық өсім емес, ол қоғамның рухани, әлеуметтік, экономикалық тұрақтылығының көрінісі. Осы бағыттағы мемлекет пен қоғамның бірлескен іс-қимылы Қазақстанның келешегін жарқын етуге қызмет ететіні сөзсіз.