Мәжілістегі Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік комитетінде әскери кафедралар мен факультеттердегі әскери дайындық сапасы талқыланды. Комитет жетекшісі Айгүл Құспан төрағалық еткен жиынға депутаттармен қатар жауапты мемлекеттік органдар мен жоғары оқу орындарының өкілдері қатысты.  

Жиында Айгүл Құспан жоғары оқу орындары жанындағы әскери кафедралар елдің жұмылдыру резервін дайындау жүйесінің маңызды буыны екенін атап өтті. Олардың міндеті – студенттерге жүйелі әскери білім беру, практикалық дағдылар мен тәртіпке баулу. Даярлық сапасы азаматтардың әскери өмірге дайындығына да, әскери қызметтің беделіне де тікелей әсер етеді.

– Жақында Әскери-патриоттық тәрбие жөніндегі заң аясында жоғары оқу орындарында әскери даярлықты жетілдіруге бағытталған түзетулер қабылданды. Бүгінгі отырыс әскери кафедралардың қазіргі жағдайын талқылауға, проблемалық мәселелерді анықтауға және оларды шешу жолдарын қарастыруға арналған. Негізгі мақсатымыз – оқу бағдарламаларының өзектілігін бағалау, материалдық базаны жаңарту қажеттілігін анықтау  және жастардың бойында патриотизм мен азаматтық жауапкершілікті қалыптастырудағы әскери дайындықтың рөлін қарастыру, – деді комитет төрайымы.

Қорғаныс вице-министрі Серік Борамбаев елімізді әскери дайындықтан өткен резервтік күштермен қамтамасыз етуде университеттердегі әскери кафедралар мен факультеттердің маңыздылығын атап өтті. Оның айтуынша, қазіргі таңда республика бойынша жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі оқу орындарында 41 әскери кафедра бар, олар студенттерді резервтік офицерлер мен сержанттар бағдарламалары бойынша оқытады.

– Әскери кафедраларға жыл сайын шамамен 12 мың студент қабылданады, қазір шамамен 17 900 студент оқып жатыр. Соның 12 900-і запастағы офицер бағдарламасы бойынша, 5000-ы запастағы сержант бағдарламасы бойынша оқиды. Тегін оқуға арналған мемлекеттік тапсырыс аясында жыл сайын запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша 3700 студентке орын бөлінеді, – деді вице-министр.

 Оның айтуынша, әскери кафедралардағы оқыту сапасы біркелкі емес, университеттер арасында айтарлықтай айырмашылық бар. Әскери кафедралардың штаттық құрамы орташа есеппен 69 пайыз (670 адам) қамтылған. Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде бұл көрсеткіш 94 пайыз, ал Оңтүстік Қазақстан медициналық академиясында бар болғаны 42 пайыз. Соңғы үш жылда 515 оқытушы біліктілікті арттыру курстарынан өткен. Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің бүкіл оқытушы құрамы, ал Халықаралық туризм және меймандостық университетінде тек 14 пайызы курстарда оқыған.

Әскери дайындықтан өткен резервтердің дайындық деңгейіне ресурстардың қолжетімділігі де әсер етеді. Кафедралардың шамамен 60 пайызы оқу жабдықтарымен, қару-жарақпен және әскери техникамен жабдықталған, бұл практикалық дайындық сапасына тікелей әсер етеді. Ал кей университеттерде мұндай жабдық мүлде жоқ.

Ғылым және жоғары білім вице-министрі Динара Щеглова әскери-патриоттық клубтар, «Алғашқы әскери дайындық» пәні, заманауи инженерлік және технологиялық бағдарламалар арқылы еліміздің жоғары оқу орындарында әскери-патриоттық тәрбие кешенді түрде дамып келе жатқанын атап өтті. Ол студенттерді оқыту сапасы көбіне робототехника мен жасанды интеллект секілді цифрлық технологияларды енгізуге байланысты екенін айтты. Сонымен қатар вице-министр оқытушылардың жалақысына әсер ететін фактор ретінде кафедраларды қаржыландырудың жеткіліксіздігі мәселесіне назар аударып, заңнамалық реттеу қажеттігіне тоқталды.

Баяндамаларды тыңдаған соң депутаттар тақырыпты талқылауға көшті. Сұрақ қойып, ұсыныстарын ортаға салды. Атап айтқанда, университеттерді тиісті материалдық-техникалық базамен қамту, әскери кафедраларды оқытушылармен қамту, оқу бағдарламаларын жаңарту, оқу бағдарламасына заманауи технологияларды енгізу, кафедраны бітірген түлектердің нақты ие болатын санаттары, олардың әскер қатарына барып қызмет ету барысы және басқа да мәселелер көтерілді.

 Сонымен қатар депутаттар қажетті әскери кафедралардың оңтайлы санын, олардың түлектерінің әскери уақытта бөлімшелерді басқаруға қаншалықты дайын екенін, кафедралардың қызметіне жауапты құрылымдық бөлімшені айқындау  мәселелерін талқылады. Студенттерді әскери прокуратураның ескертуінен кейін қабылдау механизмі, eGov арқылы өтініш беруге көшу тәсілі де қарастырылды. Депутаттар сондай-ақ техникалық жағынан аз және көп жабдықталған кафедралар арасында мемлекеттік келісімшарттарды бөлудегі теңгерімсіздікке назар аударды.

Жиынды қорытындылай келе Айгүл Құспан қазіргі Қарулы Күштер физикалық төзімділік пен тәртіпке ғана емес, сонымен қатар интеллектіге, технологиялық дағдыларға, цифрлық сауаттылыққа да арқа сүйейтінін атап өтті. Ескірген оқыту әдістемелері, материалдық-техникалық базаның жеткіліксіздігі, әскери бөлімдермен өзара іс-қимылдың шектеулілігі сынды шешілмеген мәселелер әлі де бар екенін ортаға салды.

– Әскери дайындық сапасын арттыру жолдары айқын. Ол: заманауи технологиялар мен нақты әскери іс-қимыл тәжірибесін ескере отырып, бағдарламаларды жаңарту, кафедраларды заманауи байланыс, навигация және модельдеу құралдарымен жабдықтау, оқытудың практикалық бөлігін кеңейту, жиындарға, оқу-жаттығуларға, тағылымдамаларға қатысу, үлгілі әскери қызметшілерді білім беру процесіне тарту, сондай-ақ студенттер мен оқытушыларды ынталандыру жүйесін дамыту, – деп қорытындылады комитет төрайымы.

Жиында айтылған пікірлер мен ұсыныстар тиісті комитеттің ұсынымдарында жинақталып, Үкіметке жолданады.