2023 жылғы 14 ақпанда ЭЫДҰ Қызметтерінің саудасын шектеу индексі жарияланды. ЭЫДҰ-ның жаңа есебіне сәйкес, 2022 жыл қызметтер саудасы саласындағы нормативтік-құқықтық ортадағы динамикамен белгіленеді.

Қызметтер саудасын шектеу индексі (STRI) әлемдік қызметтер саудасының үлесі 80%-дан астамын құрайтын 50 елдегі қызметтер саудасына әсер ететін ережелер туралы, сондай-ақ 22 негізгі қызмет секторлары туралы жыл сайынғы ақпаратты ұсынады. Индекс қызметтер саудасын реттеу саласындағы әлемдік тенденцияларға жан-жақты және ашық шолуды ұсынады, бұл мұндай ережелердің қызметтер саудасына және жалпы экономикаға әсерін тереңірек талдауға ықпал етеді. Ол сондай-ақ сауда келіссөздеріне қатысушыларға саудаға кедергі келтіретін шектеулерді анықтауға, ішкі саясатты алдыңғы қатарлы әлемдік тәжірибемен салыстыруға көмектеседі және сыртқы нарықтарға шығуды қарастыратын кәсіпорындар үшін реттеудің ашықтығының көзі болып табылады.

Индекс 0-ден 1-ге дейінгі аралықта өзгереді, мұнда 0 – ешқандай шектеусіз нарық, 1 – мүлдем жабық нарық.

Қазақстан 2018 жылғы қарашада индекс есептелетін елдер тізіміне енгізілді, және сондай-ақ биылғы жылы Қазақстанның ЭЫДҰ-мен ынтымақтастығының Елдік бағдарламасы шеңберінде ЭЫДҰ-ның флагмандық зерттеуінде ұсынылды.

2022 жылы орташа алғанда Жапония, Ұлыбритания және Нидерланды қызметтер саудасы үшін ең төменгі реттеуші кедергілерді көрсетті. 2022 жылы STRI-ге сауданы ырықтандыруға ең көп әсер еткен елдер Вьетнам, Жапония және Қазақстан болды.

Есепте 2022 жылы қызметтер саудасы саласындағы жаһандық нормативтік-құқықтық орта серпінді болғандығы атап өтілді: нормативтік өзгерістер көлемі 2021 жылмен салыстырғанда ұлғайды, бұл елдердің әртүрлі жаһандық экономикалық мәселелерді шешуге күш-жігерін көрсетеді. Жыл сайынғы мониторинг көрсеткендей, 2022 жылы Үкіметтің ішкі нарықтардағы іскерлік операцияларды жақсарту, реттеудің ашықтығын арттыру және COVID-19 пандемиясынан кейін іскерлік сапарлар үшін қалған кедергілерді жою жөніндегі әрекеттерімен күшейтілген қызметтерді ырықтандыру бойынша айтарлықтай жұмыс атқарылды.

2022 жылы ЭЫДҰ-на кірмейтін елдерде 22 сектор бойынша шектеулердің орташа деңгейі ЭЫДҰ елдеріне қарағанда 1,5 есе жоғары болды, бұл реттеудің жалғасып жатқан фрагментациясын және қызметтер нарығына қол жеткізудің тең емес шарттарын көрсетеді.

2022 жылы дистрибьютерлік қызметтер, дыбыс жазу қызметтері және сәулет қызметтері ең либералды секторлар болды, ал әуе көлігі, заң және бухгалтерлік қызметтер орта есеппен ең шектеулі секторлар болды.

2014-2022 жылдар аралығында Қазақстан, Бразилия және ҚХР үш жетекші реформатор болды. Қазақстан әсіресе 2015 жылы ДСҰ-на қосылғаннан кейін, ырықтандыру бойынша бірқатар шараларды біртіндеп енгізді. Осы ырықтандыру шараларының бір бөлігі өтпелі сипатқа ие және қызмет көрсетушілерді жылжыту үшін квоталар мен еңбек нарығындағы тексерулерді жоюды, сондай-ақ реттеудің ашықтығын арттыруды қамтиды.

Қазақстан бойынша STRI нәтижелерінің елдік ақпаратын мына сілтеме бойынша табуға болады: https://www.oecd.org/trade/topics/services-trade/documents/oecd-stri-country-note-kaz.pdf