ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі ҚР Еңбек кодексіне сәйкес, қазақстандықтар бір уақытта бірнеше жұмыс орнында және әртүрлі жұмыс берушілерде еңбек ете алады, алайда бұл ретте келесі шектеулер сақталуы тиіс: негізгі жұмыста – 8 сағаттан, ал қосымша (қосалқы) жұмыста – 4 сағаттан аспауы керек, яғни барлығы бір тәулікте 12 сағаттан аспауы тиіс.

ҚР Еңбек кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 1-бабының 1-тармағының 56)-тармақшасына сәйкес, қосымша жұмыс – бұл жұмыскердің негізгі жұмысынан тыс уақытта еңбек шарты негізінде басқа тұрақты әрі ақылы жұмысты орындауы болып табылады.

Кодекстің 32-бабының 4-тармағына сәйкес, басқа жұмыс берушімен қосымша жұмысқа еңбек шартын жасасу үшін жұмыскер негізгі жұмыс орны бойынша еңбек жағдайлары мен сипаттамасын растайтын анықтама (жұмыс орны, лауазымы, еңбек жағдайлары) ұсынуы қажет.

Кодекстің 68-бабының 3-тармағына сәйкес, негізгі жұмыс орнындағы және қосымша жұмыстағы күнделікті жұмыс уақытының жиынтық ұзақтығы осы Кодекстің 71-бабының 4-тармағында белгіленген күнделікті жұмыс уақытының ұзақтығынан 4 сағаттан артық болмауы тиіс.

Кодекстің 92-бабының 5-тармағына сәйкес, қосымша жұмыс бойынша еңбек шарты негізінде жұмыс істейтін қызметкерлерге жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалысы негізгі жұмыс орны бойынша демалыспен бір мезгілде беріледі.

Егер қосымша жұмыс бойынша еңбек шарты шеңберіндегі жыл сайынғы ақы төленетін демалыстың ұзақтығы негізгі жұмыс орны бойынша демалыс ұзақтығынан аз болса, онда жұмыскердің өтініші бойынша жұмыс беруші демалыстардың ұзақтығындағы айырмашылық күндеріне жалақы сақталмайтын демалыс береді.

Осылайша, жұмыскер бір уақытта бірнеше жұмыс орнында және әртүрлі жұмыс берушілерде еңбек ете алады, бірақ келесі шектеу сақталуы тиіс: негізгі жұмыста – 8 сағаттан, ал қосымша жұмыста – 4 сағаттан аспауы керек, яғни барлығы бір тәулікте 12 сағаттан аспауы тиіс.

Айта кету қажет, Кодекстің 26-бабының 2-тармағының 5)-тармақшасына сәйкес, он сегіз жасқа толмаған адамдарды, сондай-ақ ауыр жұмыстарда, зиянды және (немесе) қауіпті еңбек жағдайларында еңбек ететін жұмыскерлерді (медициналық қызметкерлерді қоспағанда) қосымша жұмысқа қабылдауға жол берілмейді.

Сонымен қатар, «Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет туралы» заңына сәйкес, қосымша жұмыс істеуге мемлекеттік қызметшілерге тыйым салынады, өйткені олар педагогикалық, ғылыми және шығармашылық қызметтен басқа, өзге ақылы қызметпен айналысуға құқылы емес.

Осылайша, жоғарыда аталған шектеулерге жатпайтын кез келген кәмелетке толған азамат қосымша жұмыс істей алады.

Еске сала кетейік, кеше ҚР Парламенті Мәжілісінің кулуарында журналистердің сұрақтарына жауап бере отырып, ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Олжас Анафин қазіргі уақытта Еңбек шарттарын есепке алудың бірыңғай жүйесіне (бұдан әрі – ЕШЕБЖ) жұмыс берушілермен жасалған еңбек шарттары туралы мәліметтерді енгізу бойынша мемлекеттік еңбек инспекциясы комитеті мониторинг жүргізіп жатқанын хабарлады. Мониторингтің басты мақсаты – азаматтардың еңбек қатынастарын формализациялау және олардың еңбек құқықтарын қамтамасыз ету.

Бұған дейін хабарланғандай, ЕШЕБЖ еңбек қатынастарының ашықтығын қамтамасыз етеді, сондай-ақ тек қағаз түріндегі еңбек шарттарынан ғана емес, оларды ресімдеуге қажетті өзге де құжаттардан бас тартуға мүмкіндік береді.

Жұмыскерлер үшін электрондық еңбек шарттары жүйесін пайдалану жұмысқа орналасу үдерісінің барлық кезеңдерін жеңілдетуге мүмкіндік береді, оның ішінде құжаттар жинау қажеттілігі жойылады.

Жұмыс беруші үшін кадрлық іс жүргізуді, соның ішінде қызметкерлерді қабылдау мен ауыстыруды оңтайландыру жүзеге асырылады. Үміткердің электрондық жеке ісіне қолжетімділік арқылы оның жеке куәлігі, білімі туралы дипломы, еңбек қызметі, еңбек өтілі мен біліктілігі туралы шынайы мәліметтерді алуға болады.