Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет соңғы 2 жылда мемлекеттік сатып алу саласында 67 млрд теңгеден астам сомаға бюджет қаражатының тиімсіз жұмсалуына жол бермеді (2022 жылы - 29 млрд теңге, 2023 жылдың 10 айында - 38,4 млрд теңге).

Антикор «Атамекен» Ұлттық Кәсіпкерлер палатасымен бірлесіп «Бірыңғай сатып алу терезесі» ақпараттық жүйесі арқылы бағаны көтеру тұрғысынан сатып алу мониторингін жүзеге асырады.

Бұл шаралар мемлекеттік сатып алу саласындағы жемқорлық тәуекелдерін жою жөніндегі бағыттардың бірі болып табылады.

Тәжірибеге сәйкес, кеңсе тауарларын, ЖЖМ, компьютерлік техника мен тамақ өнімдерін сатып алу кезінде асыра сілтеу анықталды.

Көптеген жағдайларда бұзушылықтарға әкім аппараттары, білім беру және денсаулық сақтау ұйымдары жол берді.

Бүгінгі таңда мемлекеттік сатып алу процесіне 18 мыңнан астам тапсырыс беруші және 80 мыңға жуық өнім беруші тартылған.

Ең көп таралған қылмыстық схемалардың бірі - нақты жеткізушілердің мүдделерін қолдау, техникалық сипаттаманы қалыптастыру, сондай-ақ жалған актілерге қол қою.

Мысалы, Жетісу облысының Спорт басқармасы нақты құны 4,5 млн теңге болатын бір ұлттық киіз үйді 13 млн теңгеге сатып алуды жоспарлаған болатын.

Сонымен қатар, Жетісу облысының «Сарқан ауданы әкімінің аудандық мәдениет үйі» МКҚК нақты орташа нарықтық құны 250-300 мың теңге болатын 1,5 млн теңгеге бір кондиционер сатып алуды жоспарлаған.

Агенттіктің уақтылы ден қою нәтижелері бойынша аталған қаражат қайта қаралды.

Сондай-ақ, Агенттік 14,8 млн теңге сомасына бюджет қаражатының тиімсіз жұмсалуына жол бермеді.

Мәселен, Қостанай облысының аудандық білім бөлімі литріне 580 теңгеден 43 мың литр жазғы дизель отынын сатып алуды жоспарлаған, ал сол кездегі орташа бағасы литріне 250 теңгеден кем болған.

Бұл дизель отыны облыс аудандарындағы мектептер мен балабақшалардың қажеттіліктеріне арналған.

Сонымен қатар, Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет Астана қаласы әкімдігінің қалалық ауруханасының 16 портативті медициналық шамды бірлігіне 3,3 млн теңгеден сатып алуын тоқтатты. Оның орташа нарықтық құны 600 мың теңгеден аспайды. Осылайша, 44 млн теңге сомасына қаражаттың тиімсіз жұмсалуына жол берілмеді.

Өткен жылы бюджет шығыстарының жалпы сомасындағы мемлекеттік сатып алу үлесі 26% -. құрады, бұл Қазақстанның ЖІӨ құрылымындағы 4,6% -. құрады.

Бюджет қаражатының мұндай жоғары айналымы Мемлекеттік сатып алу жүйесінің жемқорлыққа бейімділігіне назар аудартады.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің нормативтік-құқықтық базасын жетілдіру мақсатында мемлекеттік сатып алу саласындағы заңнаманы жетілдіру бойынша шаралар ұсынды.

Мәселен, «Мемлекеттік сатып алу туралы» жаңа Заңға жемқорлыққа қарсы шараларды күшейту бойынша бірқатар ұсыныстар енгізілді.

Мысалы, мүдделер қақтығысы ұғымын және оны реттеуді енгізу, жемқорлық қылмыстары үшін сотталған адамдарды жосықсыз жеткізушілер тізіліміне енгізу және бір көзден сатып алу үшін негіздерді қысқарту ұсынылды.