Еңбек ресурстарын дамыту орталығының (бұдан әрі – ЕРДО) сарапшылары кадрларға қажеттіліктің 2024-2030 жылдарға арналған орта мерзімді болжамын жасады, оның шеңберінде таяудағы жылдары неғұрлым талап етілетін мамандықтардың ТОП-25 тобы айқындалды.

Сарапшылардың пікірінше, ең «қажет»: есепшілер, күзетшілер мен инкассаторлар, жүргізушілер, мұғалімдер, орта медициналық қызметкерлер және мектепке дейінгі білім беру мекемелеріндегі тәрбиешілер.

ТОП сұранысқа ие мамандықтар қазіргі Ұлттық кәсіптер жіктеуішіне негізделген және келесідей:

1.     Есепшілер – 93 мың адам;

2.     Күзетшілер, инкассаторлар және соған байланысты кәсіптер – 77 мың адам;

3.     Дүкен сатушылары мен олардың көмекшілері – 77 мың адам;

4.     Жүргізушілер мен автокөлік жүргізушілері – 44 мың адам;

5.     Әлеуметтік ғылымдар бойынша орта мектеп мұғалімдері – 35 мың адам;

6.     Күтім бойынша орташа медициналық персонал – 33 мың адам;

7.     Мектепке дейінгі білім берудегі тәрбиешілер – 32 мың адам;

8.     Жаратылыстану ғылымдары бойынша орта мектеп мұғалімдері-31 мың адам;

9.     Кеңсе қызметкерлері (жалпы бейіні) – 30 мың адам;

10. Бастауыш сынып мұғалімдері – 26 мың адам;

11. Мекемелердің, ұйымдар мен кәсіпорындардың бірінші басшылары – 24 мың адам;

12. Жылжымайтын мүлікпен және басқа мүлікпен операциялар жөніндегі агенттер – 24 мың адам;

13. Жүк көлігінің жүргізушілері – 24 мың адам;

14. Такси жүргізушілері – 19 мың адам;

15. Аспаздар – 19 мың адам;

16. Дәнекерлеушілер – 17 мың адам;

17. Фастфудтан басқа тез тамақтану мекемелеріндегі аспаздар – 17 мың адам;

18. Басқа орта мектеп мұғалімдері – 16 мың адам;

19. Құрылыс бөлімшелерінің басшылары – 15 мың адам;

20. Шаштараздар – 13 мың адам;

21. Құрылысшылар-монтажшылар, құрылысшылар-әрлеушілер, суретшілер үстіндегі бригадирлер – 13 мың адам;

22. Сантехниктер – 13 мың адам;

23. Математика ғылымдары бойынша орта мектеп мұғалімдері – 12 мың адам;

24. Аралас өнім өндіретін фермерлер мен жұмысшылар – 12 мың адам;

25. Автобус жүргізушілері – 12 мың адам.

Жалпы, ЕРДО талдаушыларының болжамына сәйкес, базалық сценарийде жаңа жалдамалы жұмысшыларға сұраныс, оның ішінде жаңа сұраныс пен ауыстыру бойынша сұраныс жиынтығында 1,9 млн адамды құрайды.

Жаңа сұраныс экономикалық өсуге байланысты жалдамалы жұмысшылар санының өсуін білдіреді. Осы зерттеу шеңберінде жалдамалы жұмыскерлерді ауыстыру бойынша сұраныс жалдамалы жұмыскерлердің зейнеткерлікке күтілетін шығуынан және жұмыс істеп тұрған жалдамалы жұмыскерлердің күтілетін өлімінен тұрады.

Базалық сценарий бойынша кадрларға жиынтық сұраныста жаңа сұраныстың үлесі 58% (1,1 млн адам), ал алмастыру бойынша сұраныстың үлесі – 42% (0,8 млн адам) құрайды. Жаңа сұраныстың алмастыру сұранысынан асып кетуі елдің жоспарлы құжаттарында белгіленген экономиканың серпінді өсуін көрсетеді. Негізгі сценарийде ІЖӨ-нің болжамды нақты өсімі жыл сайын шамамен 6% құрайды.

ЕРДО сарапшылары оптимистік сценарий бойынша 7 жыл ішінде кадрларға жалпы сұраныс 2,2 миллион адамды құрайтынын, ал пессимистік сценарий бойынша 2 есеге дерлік аз – 1,2 миллион адамды құрайтынын атап өтті.

Мегаполистерде урбанизация және халықтың шоғырлануы жалғасады деп күтілуде. Осылайша, жалдамалы жұмыскерлерге ең үлкен жиынтық сұраныс Астана мен республикалық маңызы бар Алматы және Шымкент қалаларында болжанады. Болжам бойынша, 7 жыл ішінде 3 мегаполистің жаңа жұмыс күшіне қажеттілігі 295-тен 574 мың адамға дейін, яғни сценарийге байланысты жалпы республикалық көрсеткіштің 25-26% құрайды. Орталық, Шығыс және солтүстік облыстарда жұмыс күшіне ең аз сұраныс қалыптасады.

«Жаңа жалдамалы жұмыскерлерге сұраныс 2027 жылы күтілетін бірінші шыңға жеткенше артады – ол кезде ел бойынша болжамды жылдық қажеттілік 285 мың адамды құрайды. Жаңа жалдамалы қызметкерлерге сұраныстың келесі шыңы 2030 жылы болжанады – базалық сценарийде 288 мың адам», - деп атап өтті ЕРДО Болжау департаментінің директоры Дмитрий Шумеков.

Жалдамалы жұмыскерлерге ең үлкен сұраныс қоғамдық қызметтер секторында (білім беру, денсаулық сақтау, мемлекеттік басқару) күтіледі, онда ол 7 жылда 248-ден 641 мың адамға дейін немесе жиынтық сұраныстың 21-29%-ын құрайды.

Сондай-ақ, тауарларды тасымалдау және тарату саласы (сауда, көлік және қоймалау, тұру және тамақтану қызметтері) 310-нан 492 мың адамға дейін немесе жиынтығынан 22-26%-ға дейін қажет болады.

2024-2030 жылдар ішінде бизнес-қызметтер саласында (ақпарат және байланыс, қаржы және сақтандыру, жылжымайтын мүлікпен операциялар, кәсіптік және ғылыми қызмет, әкімшілік және қосалқы қызмет көрсету) жалдамалы қызметкерлерге сұраныс 208-ден 388 мың адамға дейін немесе жиынтық сұраныстың 17%-ы бағаланады.

Сол кезеңде өнеркәсіпте жалдамалы жұмыскерлерге сұраныс 118-261 мың адам (жиынтығынан 10-12%), құрылыста 154-241 мың адам (11-13%), ауыл шаруашылығында 100-120 мың адам (5-8%), өзге де қызметтер саласында 51-99 мың адам (4%) деңгейінде күтіледі.