Утиль алымдары мен бастапқы тіркеу жарнасы автомобильдердің импорты мен пайдалануын реттеуге бағытталған шаралар кешенінің бір бөлігі. Олардың қатарында көліктің қолданыстағы заңнамаға сәйкестігін тексеру де бар, ол  жолдардағы азаматтардың жалпы қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған.

Утиль алымы мен бастапқы тіркеу жарнасы мәселесі қызу пікірталастарға ұласты.  Утиль алымы 2016 жылы енгізілген.  Содан бері Утиль алымы дау-дамайға айналып, мұнда бір жағынан экологиялық тұрақтылық пен қазақстандық автомобиль өнеркәсібін дамытуға ұмтылу, екінші жағынан – отандық экономикаға зиян келтіру қаупінің туындау мүмкіндігін ескеру қажет.

Отандық көлік паркінің жаңаруына бірінші кезекте утиль алымы мен бастапқы тіркеу алымын төлеудің енгізілуі айтарлықтай әсер етті.  10 жылдан асқан көліктердің саны азайып, өз кезегінде жасы 3 жылдан аз көліктердің үлесі артты.

Бұл фактор жол қауіпсіздігінің жақсаруына әкелді.  2022 жылы жол-көлік оқиғаларының салдарынан 15 мыңнан астам адам зардап шекті, бұл көрсеткіш бір жыл бұрынғымен салыстырғанда 8,9%-ға өсті. 2023 жылдың қарашасында 13,2 мың тіркелген болса, бұл өткен жылмен салыстырғанда 1,5 %-ға төмен.

Сондай-ақ 2022 жылы Қазақстанға 350 мыңнан астам ескі көлік әкелінді, бірақ отандық автомобиль өнеркәсібіндегі өндіріс көрсеткіштері 20%-ға, ал сатылымдар 40%-дан астамға болды. Өткен жылы сатылған көліктердің көрсеткіштері 30,2%-ға, ал шығарылғандары 60,2%-ға өсті, бұл қазақстандық автомобиль өнеркәсібі тарихындағы ең жақсы нәтиже деп атауға болады.  Бұл көрсеткіштер жаңа автокөліктерге сұраныстың артқанын ғана емес, сонымен қатар ішкі нарықтың даму әлеуетін де көрсетеді. 

Сонымен қатар, қазақстандық автомобиль өнеркәсібінің дамуындағы оң тенденция ірі көлік компанияларымен және автомобиль бөлшектерін шығаратын кәсіпорындармен бірлесе отырып, нарықты қажетті материалдармен ғана емес, жұмыс орындарымен, сонымен қатар жаңа өнімдермен қамтамасыз ететін жаңа зауыттардың ашылуымен де қолдау көрсетуде.

Автокөлік паркін жаңарту тек жол қауіпсіздігіне ғана оң әсер етіп қоймайды, ол қауіпсіздік жүйесі жақсырақ көліктерді таңдау мүмкіндігін беру арқылы азаматтардың өмір сүру сапасын жақсартуға деген ұмтылысынан көрінеді.

Нәтижесінде, ішкі нарықта өндірісті ынталандыра отырып, экологиялық таза автомобильдерге кезең-кезеңімен көшу саясаты утиль алымымен және бастапқы тіркеумен расталған оңтайлы шешім.