Үкімет отырысында Қазақстан машина жасаушылар одағының төрағасы Мейрам Пішембаев саланы одан әрі дамыту үшін бекітілген, негізгі 7 бағыт бойынша 79 іс-шараны қамтитын Машина жасауды дамытудың 2024-2028 жылдарға арналған кешенді жоспарына сәйкес жұмыс жүргізіліп жатқанын атап өтті.

Спикер машина жасау саласы қалыпты қарқынмен дамып келе жатқанын айта келе, мемлекет тарапынан назар аударуды талап ететін кейбір көрсеткіштер мен жүйелі мәселелерге тоқталды. Атап айтқанда, 2023 жылы Қазақстанға тауарлар импортының жалпы көлемі $61 млрд-ды құраған, оның ішінде $25 млрд немесе машина жасау өнімдері 41% болды. Мұнай-газ өнеркәсібі мен тау-кен металлургия кешені үшін машина жасау сияқты маңызды секторлар үлесі Қазақстанның жалпы шығарылымында 2%-дан аспайды.

Сонымен қатар машина жасау саласын қолжетімді отандық шикізатпен және білікті мамандармен қамтамасыз етуге, ұлттық өнеркәсіптік ақпараттық жүйе құруға қатысты мәселелер толық шешімін таппады. 

«Біз қазіргі уақытта осы мәселелер бойынша Үкімет пен Сенаттың жобалық кеңсесі құрамында жұмыс істеп жатырмыз. Жақын арада өндіріс көлемін ұлғайтуға мүмкіндік беретін шешімдерге тоқталуға рұқсат етіңіздер. Биылғы маусым айында Үкімет Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану кодексіне ішкі құнды дамыту бағдарламаларын бекіту мен іске асыруды және оффтейк келісімшарттарын жасауды талап ететін түзетулер әзірленіп, Мәжіліске енгізілді. Алайда, Мәжіліс заң жобасын қарауға әлі кіріскен жоқ», — деп баса айтты спикер.

Аталған нормаларды тезірек қабылдау Мемлекет басшысының тапсырмаларын толық орындауға және оффтейк келісімшарттары үлесін 10%-ға дейін, қазақстандық қамтуды 60%-ға дейін арттыруға мүмкіндік береді.

2023 жылғы 7 қарашада Үкімет қаулысымен Машина жасауды дамытудың 2024-2028 жылдарға арналған кешенді жоспары бекітілген болатын.Жоспар 7 негізгі бағыт бойынша 79 іс-шараны қамтиды.

Мемлекет басшысы тапсырғанындай көлем индексін 2,2 есеге, ақшалай мәндегі өндірісті 4,5 есеге, экспортты 3 есеге, еңбек өнімділігін 2 есеге, инвестицияны 1,5 есеге арттыру 2029 жылға қарай еліміздің ЖІӨ-нің екі есеге ұлғаюына ықпал етеді.

«Осы 5 жыл ішінде кешенді жоспарда “Индустриялық даму қоры” АҚ жаңа өндірістерді құру және қолданыстағы өндірістерді жаңғырту үшін 600 млрд теңге көлемінде, ал “ДАМУ” АҚ 50 млрд теңге көлемінде қаржыландыру қарастырылған. Бұл коммерциялық банктерге шамамен 370 млрд теңге сомасында, пайыздық мөлшерлемелерді субсидиялау арқылы ШОБ-ты қаржыландыруға мүмкіндік береді. Салалық кәсіпорындар, ең алдымен ШОБ субъектілері бұл қаржыландыруға үлкен үміт артып отыр. Кешенді жоспарда қарастырылған қаражатты толық көлемде бөліп алу қажет», — деді Мейрам Пішембаев.

Мемлекет басшысы биылғы Жолдауында энергетика және коммуналдық шаруашылық салаларын жаңғыртудың ұлттық жобасын бекітуді тапсырған болатын. Елімізде тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласында өндіріс жеткілікті дамыған, энергетикалық жабдықтарды өндіруде әлеует пен құзырет жеткілікті.

Аталған секторларды жаңғырту нарық қуатын арттырып, сол арқылы өңдеуші кәсіпорындардың жұмыс жүктемесін көбейтіп, жаңа өндірістерді оқшаулауға мүмкіндіктер ашатыны сөзсіз.

Ұлттық жобаны әзірлеудің тығыз мерзімдерін ескере отырып, келесі ынталандыру шаралары кешенін қарастыру:

• Энергетика, Өнеркәсіп және құрылыс министрлігін жаңғыртуға жоспарланған нысандар және машина жасау өнімдеріне қажеттілігі туралы толық ақпаратпен қамтамасыз ету;

• қолданыстағы өнімдерді міндетті түрде пайдалану және ұлттық жоба аясында жаңасын әзірлеу үшін оффтейк келісімшарттарын жасасудың тиімді тетігін енгізу;

• FRP және «Даму» АҚ ұлттық жоба бойынша оффтейк келісімшарттарын жасасқан жобалар бойынша басымдықпен қаржыландыру және субсидиялау көзделген.

«Біздің ойымызша, 2023-2029 жылдарға арналған өңдеу өнеркәсібін дамыту тұжырымдамасы саланы дамытудың барлық аспектілерін қамтымайды және Президенттің ЖІӨ-ні екі есе көбейту жөніндегі жоспарын іске асыруды бәсеңдетуі мүмкін. Бұл – стратегиялық міндеттің шешімдерінің бірі, әрі өнеркәсіптік робототехниканы енгізу арқылы еңбек өнімділігін арттырады. Мәселен, Қазақстанда бір жұмысшыға шаққандағы еңбек өнімділігі жылына $22 мыңды құрайды, ал АҚШ, Ирландия, Норвегия және Швецияда бұл көрсеткіш $150 мыңға жақын», — деді ол.

Қазақстан машина жасаушылар одағы төрағасының айтуынша, бүгінде Қазақстан экономикасының нақты секторында 6,9 млн адам еңбек етуде. Еңбекке қабілетті жастағы адамдардың жалпы санын ескере отырып, елімізде өнімді көбейту үшін көп адамды жұмысқа орналастыруға мүмкіндік жоқ. Осыған байланысты өндірісте робототехникалық жүйелерді қолдану арқылы 2029 жылға қарай жоғары өнімділікке қол жеткізуге болады, бұл экономикасы дамыған елдердің тәжірибесімен айқын дәлелденген. Мысалы, Сингапурда 10 мың қызметкерге шаққанда 1 мыңнан астам робот бар, Оңтүстік Кореяда 800-ден астам, ал Германия мен Жапонияда 400-ден астам робот бар. Сонымен қатар Қазақстанда небәрі 7 робот жұмыс істейді. Робототехникалық жүйелерді өндіріске енгізу қарқыны да өте төмен қалпында қалып отыр. Мәселен, 2023 жылы Қазақстанда тек 100 роботтандырылған жүйе енгізілді, ал Қытайда — 290 мың.

«Осыған байланысты біз өндірістік робототехниканы дамыту мәселесін Мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттарына енгізуді ұсынамыз, онда өнімділіктің өсу көрсеткіштерін нақты анықтап, Үкімет тарапынан қолдау тетіктерін қарастыру қажет. Онсыз бүгінгі таңда біздің компаниялар өнеркәсіптік роботтар өндірісін өз бетінше іске қоса алмайды. Құрметті Олжас Абайұлы, Үкімет мүшелері, осы бастамаларға қолдау көрсетулеріңізді сұраймыз», — деді спикер.