ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Тамара Дүйсенова ҚР Парламенті Сенатының депутаттарына ҚР Әлеуметтік кодексінің жобасында көзделген әлеуметтік қамсыздандырудың тиімділігін арттыру жөніндегі шаралар туралы айтып берді, - деп хабарлайды 018.kz ЕХӘҚМ Баспасөз қызметіне сілтеме жасап.

ЕХӘҚМ басшысы сөз басында Әлеуметтік кодекс жаңа әлеуметтік саясатты құру үшін негіз болатынын, оның басты мақсаты әрбір отбасының әл-ауқатын арттырып, тұрмыс сапасын жақсарту ісінің негізін қалыптастыру екенін атап өтті. Оны іске асыру үшін мемлекет, бизнес және азаматтар арасында жаңа әлеуметтік келісімшарт жасау көзделген.

Әлеуметтік кодексті әзірлеу кезінде халықаралық тәжірибе мұқият зерделеніп, ЕуроОдақтың Әлеуметтік кодексі басшылыққа алынды, бірақ бұл ретте еліміздің өз ерекшеліктері жан-жақты ескерілді. Кодекстің жобасы 5 бөлімнен, 19 тараудан және 267 баптан тұрады.

Тамара Дүйсенова құжаттың 5 негізгі новеллаларына баса назар аударды.

Екінші жаңалығы – мемлекеттік қолдаудың жаңа парадигмасы, ол алдымен әлеуметтік тәуекелдердің алдын алу үшін атаулы шараларды, содан кейін ғана әлеуметтік тәуекелдердің салдарымен күресуге бағытталған атаулы көмекті көздейді.

Бұл ретте Әлеуметтік кодексте балалары бар отбасыларды әлеуметтік қолдаудың қосымша шаралары көзделген: бала күтімі бойынша төлемдердің мерзімін 1,5 жасқа дейін ұзарту (500 мыңнан астам ананы қамтиды); Ұлттық қордың инвестициялық табысының 50%-ын 18 жасқа дейінгі балаларға арналған бастапқы капитал ретінде енгізу (6 млн-нан астам баланы қамтиды); 6-дан көп баланы дүниеге алып келген аналарға наградталған ана деген жаңа мәртебе қаралып, жәрдемақы мөлшерін ұлғайту (250 мыңнан астам ананы қамтиды).

Үшінші жаңалығы – әлеуметтік қызмет көрсету жүйесін трансфомациялау, оның басты мақсаты мүгедектігі бар адамдар үшін, әсіресе ауылдық жерлерде арнаулы әлеуметтік қызметтердің қолжетімділігін арттыру болып табылады.

Бұдан басқа, жергілікті атқарушы органдар жанынан құрылған Әлеуметтік қызметтер порталы (бұдан әрі – ӘҚП) бойынша комиссияларға жаңа өкілеттіктер беру көзделеді: сапасыз тауар немесе қызмет туралы МБА өтінішін 5 күн ішінде қабылдау және қарау; мерзімдерін көрсете отырып, ұсынылған тауарды немесе көрсетілген қызметті түзету туралы хатты жеткізушіге жіберу және олардың орындалуын бақылау; жеткізушіні ӘҚП-дан алып тастау және жосықсыз жеткізушілер тізіміне енгізу.

Төртінші жаңалығы – жұмыспен қамтылған азаматтардың әлеуметтік қамсыздандыру деңгейін арттыру.

Тамара Дүйсенова өз сөзінде Қазақстанда қолданыстағы 5 әлеуметтік тәуекел бойынша сақтандыру жүйесі халықаралық стандарттар мен нақты экономикалық жағдайларға сәйкес келетіндігін атап өтті.

Осы мақсатқа қол жеткізу үшін шағын бизнестің жалдамалы жұмыскерлері үшін бірыңғай міндетті төлемді, онлайн-платформа арқылы жұмыс істейтін азаматтар үшін арнайы салық режимін енгізу, өз қызметкерлерін жазатайым оқиғалардан сақтандыратын жұмыс берушілер үшін сақтандыру тарифтерін төмендету көзделген.

Әлеуметтік кодекс жобасында көзделген зейнетақымен қамсыздандыру жүйесіндегі өзгерістер туралы айта келе, Тамара Дүйсенова алдағы 5 жылда аға және бүгінгі буын зейнеткерлер үшін базалық зейнетақы көбейтілетінін хабарлады. Сондай-ақ, еңбек зейнетақысының мөлшерін есептеу үшін пайдаланылатын ең жоғары табыс мөлшері 46-дан 55 айлық есептік көрсеткішке дейін немесе орташа жалақының 70%-на дейін артады. Өз жинақтары есебінен зейнетақы қалыптастыратын болашақ зейнеткерлер үшін жұмыс берушілердің қосымша зейнетақы жарналары енгізілетін болады.

Бұдан басқа, салымшылардың өз активтерін басқару жөніндегі құқықтарын кеңейту бойынша өзгерістер енгізілуде. Енді зейнетақы жинақтары белгіленген жеткіліктілік шегінен жоғары азаматтар тек емделуге және тұрғын үй сатып алуға жұмсайтын болады. 

Салымшыларға зейнетақы жинақтарының 50 пайыздан аспайтын бөлігін активтерді басқару компаниясына беру және мұндай компанияны өздері таңдау құқығы беріледі. Бұл ретте, мемлекет зейнетақы жинақтарының сақталуына кепілдікті жинақтың Ұлттық банк басқаратын бөлігіне ғана беретінін атап өткен жөн.

Бесінші жаңалығы – халықты жұмыспен қамту саласындағы жаңа тәсілдер, олар 3 бағыт бойынша іске асырылатын болады.

Біріншісі – еңбек нарығын либерализациялау. Бұл икемді жұмыспен қамтудың барлық түрлерін, соның ішінде платформалық жұмыспен қамтуды тануды білдіреді.

Осы мақсатта «тәуелсіз жұмыскер» – яғни табыс әкелетін еңбекпен айналысатын, бірақ тиісті уәкілетті органдарда ресми мемлекеттік тіркеуі жоқ тұлға ұғымы енгізілген болатын.  

Екіншісі – жұмыс күшінің дағдыларын арттыру.

Дағдылар мен құзыреттерді бағалау үшін сертификаттау жүйесі енгізіледі. Сертификаттар тәжірибеде қажет білім, еңбек дағдылары мен біліктілігін бағалағаннан кейін беріледі. Бұл ретте оларды формалды, сондай-ақ формалды емес және информалды білім иелері де ала алады.

Үшінші бағыт – жұмыспен қамтудың цифрлық орталықтарын қалыптастыру.

ЕХӘҚМ басшысы жаңа көші-қон саясатын қалыптастыруға және еңбек заңнамасын одан әрі жетілдіруге бағытталған заңнамаға бірқатар түзетулер дайындалғанын хабарлады.

Өз сөзінің соңында Тамара Дүйсенова Әлеуметтік кодекс жобасында көзделген новеллалардың басым бөлігі ағымдағы жылдың 1 қаңтарынан бастап іске асырылып жатқанын атап өтті.