Астанада «Реабилитология мен курортологияның басым бағыттары» тақырыбындағы шет ел мамандарының қатысуымен XI Республикалық ғылыми-практикалық конференция өтуде. Іс-шарада неврологиялық мүгедектік ауруларын оңалтудың, диагностикалаудың және оңалтудың жаңа әдістерін енгізу, оңалтудың инновациялық техникалық құралдарын қолдану және басқа да көптеген мәселелер талқыланады. Талқылау барысында әртүрлі елдердің сарапшылары Қазақстанда оңалтуды дамыту бойынша жүргізіліп жатқан жұмыстарға оң баға берді.

Конференцияны ҚР ЕХӘҚМ Әлеуметтік қорғау саласын дамытудың ұлттық ғылыми орталығымен бірлесіп «Реабилитологтар мен курортологтар қауымдастығы» ҚБ ұйымдастырды және гибридті форматта (offline/online) өтуде. 

Іс-шараға ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпова, «Қазақстан халқына» қорының басқарма төрағасының орынбасары Ләззат Шыңғысбаева, Парламент Мәжілісінің депутаты Динара Наумова, отандық және шетелдік (Ұлыбритания, Германия, Греция, Италия, Ресей) оңалту саласындағы сарапшылар, санаторийлік-курорттық мекемелердің мамандары, ҮЕҰ өкілдері, сондай-ақ медициналық және мамандандырылған жабдықтар мен дәрі-дәрмектер шығаратын компаниялар қатысты.

Светлана Жақыпова өзінің алғы сөзінде қазіргі уақытта Қазақстанда 732 мың мүгедектігі бар адам тұратынын атап өтті. Экологиялық жағдайдың нашарлауы, ата-аналардың (әсіресе аналардың) аурушаңдығының жоғары деңгейі, бірқатар шешілмеген әлеуметтік-экономикалық, психологиялық-педагогикалық және медициналық проблемалар 110 мыңнан астам мүгедектігі бар балалар санының өсуіне ықпал етеді.

«Мемлекет басшысы Үкіметтің алдына мүгедектігі бар адамдардың өмір сүру сапасын арттыру және оның әрбір мүшесіне өмірдің барлық салаларында тең мүмкіндіктер берілетін инклюзивті қоғам құру міндетін қойды.

Республикада Мүгедектігі бар адамдардың құқықтарын қамтамасыз ету және өмір сүру сапасын жақсарту жөніндегі 2025 жылға дейінгі ұлттық жоспары іске асырылуда. Министрлік сарапшылық қоғамдастықпен бірлесіп, БҰҰ Мүгедектердің құқықтары жөніндегі комитетінің ұсынымдарын ескере отырып, 2030 жылға дейінгі инклюзивті саясат тұжырымдамасының жобасын әзірледі. Оның басты жаңашылдығы мүгедектіктің медициналық-әлеуметтік-әлеуметтік-құқық қорғау моделіне көшу бойынша жағдай жасау болып табылады. Құжат ерекше қажеттіліктері бар адамдардың қоғамға толыққанды әлеуметтік ықпалдасуы үшін қажетті жағдайлар жасауға бағытталған пәрменді шаралар кешенін қабылдауды көздейді.

Мүгедектігі бар адамдардың өмір сүру сапасын арттыру үдерісіндегі маңызды аспектілердің бірі оңалту болып табылады. Бұл денсаулықтың бұзылуынан туындаған өмірлік шектеулерді жоюға немесе толық өтеуге бағытталған медициналық, психологиялық, педагогикалық, әлеуметтік-экономикалық іс-шаралар кешені», – деді Светлана Жақыпова.

Министр балаларды оңалтуда жұмыстың медициналық, әлеуметтік және педагогикалық бағыттарын қамтитын мультидисциплинарлық тәсілдің маңызы зор екенін атап өтті.

ЕХӘҚМ басшысы Әлеуметтік кодексті іске асыру шеңберінде жүргізіліп жатқан жұмыстарға да тоқталып өтті.

«Мүгедектігі бар балаларды оңалту мен абилитациялаудың жеке бағдарламаларына сәйкес санаторий-курорттық емдеуге жіберу бойынша жоба іске қосылды.

2025 жылдан бастап әлеуметтік қамсыздандыру жүйесі жеке бизнесті тарта отырып, арнаулы әлеуметтік қызметтерді жан басына шаққандағы қаржыландыруға көшуде. Бұл шара арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін ұйымдардың желісін кеңейтуге және оларды шалғайдағы ауылдық елді мекендерге жеткізуге мүмкіндік береді.

Бұдан басқа, 2025 жылдан бастап арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін ұйымдарды лицензиялау енгізілуде. Бұл олардың стандарттарға сәйкестігін қамтамасыз етуге және ерекше қажеттіліктері бар адамдардың құқықтарын қорғауға мүмкіндік береді.

Сондай-ақ, мүгедектігі бар балаларды үй жағдайында оңалтудың цифрлық күнделігі енгізілуде. Бұл шешім оңалту шараларының динамикасы мен қол жеткізілген әсерін бақылауға мүмкіндік береді», – деді Светлана Жақыпова. 

Министр оңалту іс-шараларының кешенінде және ерекше қажеттіліктері бар адамдардың күнделікті өмірінде оңалтудың техникалық құралдары (бұдан әрі – ОТҚ) үлкен рөл атқаратынын атап өтті. Әлеуметтік қызметтер порталының арқасында мүгедектігі бар адамдарға оңалту құралдары мен оларды жеткізушілерді өз бетінше таңдауға мүмкіндік берілді. Бұл ретте ұсынылатын ОТҚ сапасына бақылау күшейтілді. 

«Биыл «Қазақстан халқына» қоғамдық қорымен бірлесіп, Біз «ОТҚ қажеттіліктерін бағалау және іріктеу» және «Мүгедектігі бар балаларды үй жағдайында оңалту» пилоттық жобаларын іске асыруға кірістік. Осы жобалар шеңберінде мүгедектігі бар балаларды үй жағдайында оңалту іс-шараларын жүргізу үшін инновациялық ОТҚ қамтамасыз етеді. Қысқа уақыт ішінде балалардың ата-аналары мен мамандары оң динамиканы атап өтеді: біреу тұруды үйренді, біреу сенімді отырады. Аталған жобалар еліміздің барлық өңірлерінде табысты іске асырылып, одан әрі ауқымды болады деп сенемін», – деді Светлана Жақыпова.

Өз кезегінде ҚР ЕХӘҚМ Әлеуметтік қорғау саласын дамыту ұлттық ғылыми орталығы бас директорының орынбасары, Реабилитологтар мен курортологтар қауымдастығының басқарма төрағасы Шолпан Бөлекбаева осы пилоттық жобалар туралы егжей-тегжейлі айтып берді.

«Жобалардың негізгі мақсаттары: даралық қағидатын сақтау және дұрыс ОТҚ таңдау; мүгедектігі бар балаларға мүгедектігі бар балалардың өмір сүру сапасын арттыруға бағытталған сапалы, тиімді, қауіпсіз және ғылыми негізделген ОТҚ беру; мүгедектігі бар балаларды кәсіптік бағдарлауды, сүйемелденетін күндізгі жұмыспен қамтуды ұйымдастыруды қоса алғанда, дербес өмір дағдыларымен қамтамасыз ететін технологияларды енгізу.

Бүгінгі таңда жеке таңдалған техникалық оңалту құралдарымен 73 бала айналысады. Мамандар арнайы мобильді қосымша арқылы сабақтарға мониторинг жүргізеді», – деп атап өтті спикер.

Екі күндік конференция аясында 7 панельдік сессия ұйымдастырылады, оның барысында сарапшылар кең ауқымды мәселелерді талқылайды. Олардың қатарында инновациялық ОТҚ енгізу, неврологиялық ауруларды диагностикалау және оңалту, ботулинотерапия мен ортездеуді қолдану, курортология мен оңалтудағы тиімді әдістер: тамақтанудан психологиялық қолдауға дейін, нейродамудағы заманауи тәсілдер, ҮЕҰ мен пациенттік ұйымдардың оңалтудағы рөлі бар.

Талқылау барысында әртүрлі елдердің сарапшылары Қазақстанда оңалтуды дамыту бойынша жүргізіліп жатқан жұмыстарға оң баға берді.

«Инфрақұрылымды, жоғары технологиялар мен инновацияларды қоса алғанда, мемлекеттің қарқынды даму қарқынын, сондай-ақ мемлекеттік тұлғалардың әлеуметтік саланы дамытуға және одан әрі жаңғыртуға деген терең қызығушылығын атап өткім келеді. Біз Грекия дәрігерлері мен Қазақстанның реабилитологтары арасындағы ынтымақтастықтың бай тәжірибесіне ие болдық, онда пациенттер Грекияда хирургиялық араласудан және Қазақстанда кейіннен қарқынды оңалтудан кейін табысты нәтижелерге қол жеткізді, бұл елдегі оңалту және әлеуметтік сектордың дамуының жоғары деңгейін көрсетеді», – деді Global Medical Top Partners (Грекия) компаниясының бас директоры Сэм Авад.

«Өткен бес жыл ішінде ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің, сондай-ақ нарықтың жауапты қатысушыларының тарапынан мүгедектігі бар адамдардың қажеттіліктеріне жеке көзқарастың серпінді дамуы мен қолдауын атап өтемін. Әлеуметтік қызметтер порталы әзірленді және қолданысқа енгізілді, ОТҚ жіктеуіші қайта қаралды және өзектендірілді, озық әдістемелер мен инновациялық өнімдерді енгізу, бюрократиялық кедергілерді жою бойынша тұрақты жұмыс жүргізілуде, мүгедектігі бар адамдардың мүдделері барлық процестердің басында тұр», – деп атап өтті Ottobock халықаралық протездік-ортопедиялық концернінің бизнесті дамыту бағытының басшысы Андрей Финогенов.