Қазақстан Республикасының балаларды қорғау саласындағы мемлекеттік саясаты балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қамтамасыз етуге, оларды кемсітуге жол бермеуге, балалар құқықтарының кепілдіктерінің құқықтық негіздерін қалыптастыруға бағытталған.

Конституцияның 27-бабына сәйкес балалық шақ мемлекет қорғауында.

Елімізде 6 млн. астам бала бар. Біздің облыста олардың 200 мыңнан астам, оның 500-ден астамы жетім немесе ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар. 

Бүгінгі таңда балалардың құқықтарын қорғау үшін бала құқықтарын қорғау жөніндегі Комитет, бала құқықтары жөніндегі уәкіл органы, білім беру және денсаулық сақтау ұйымдары, полиция органдары, ҰЕҰ, кәмелетке толмағандар істері жөніндегі комиссия жұмыс істейді. 

Мемлекет басшысы жыл сайын өз жолдауында кәмелетке толмағандардың құқықтарын қорғау шараларын күшейту қажеттігін атап өтеді. Кәмелетке толмағандардың жыныстық қол сұғылмаушылыққа қарсы қылмыстары үшін жаза күшейтілді, балалардың, жетім балалардың, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың, сондай-ақ ерекше қажеттіліктері бар балалардың құқықтарын қорғау шаралары қабылдануда.

Кәмелетке толмағандардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету, балаларды қатыгездік пен қылмыстық шабуылдардан қорғау прокуратураның негізгі міндеттерінің бірі болып табылады. Оны сәтті шешу үшін облыс прокуратурасы барлық қажетті шараларды қабылдауда.

2023 жылы аталған бағытта 50 тексеру мен талдау жүргізіліп, 200-ден астам заң бұзушылық анықталды, 2500 баланың құқығы қорғалды, 70-тен астам адам түрлі жауапкершілікке тартылды, нәтижелері жыл сайын облыстық прокуратураның Үйлестіру кеңесінің отырысында қаралады.

Балалар «Тәуекел тобына» жататын отбасылардың нақты бейнесін анықтау мақсатында уәкілетті органдармен бірлесіп жұмыс жүргізілуде. Отбасының келеңсіздігінің себептері анықталып, қажетті әлеуметтік көмек көрсетілуде.

Нәтижесінде облыстағы қылмыстық жағдайды талдау соңғы жылдары кәмелетке толмағандар арасындағы қылмыстың екі есеге немесе 45 %-ға азайғанын көрсетті.

Жыл сайын мемлекет балалардың құқықтарын қылмыстық шабуылдардан қорғау мәселесіне көбірек көңіл бөлуде, соның ішінде олардың жыныстық қол сұғылмаушылығына қарсы қылмыстармен күресу.

Үйлестіру кеңесі мен облыстық прокуратураның алқа мәжілісінде жоғарыда аталған қылмыстардың алдын алу мәселелері талқыланды, уәкілетті органдарға нақты міндеттер жүктелді.

Жыныстық қол сұғылмаушылыққа қарсы қылмысты азайту мақсатында органдарға зорлық-зомбылыққа ұшыраған балаларды анықтау үшін психологтардың әрекет ету алгоритмін әзірлеу тапсырылды, денсаулық сақтау органдары мен полицияның кәмелетке толмағандардың жүктілігі туралы уәкілетті органдар арасында салыстыру актілерін жасау арқылы хабарлау бойынша жұмысы жолға қойылды.

Жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың құқықтарын қорғауға бағытталған заңнаманы сақтау саласындағы жергілікті атқарушы органдардың қызметі үнемі прокуратураның мұқият бақылауында болады. 

Биыл балалар үйлері мен балалардың жазғы лагерлеріне тексеру жүргізілді. 

Облыстық прокуратура жүргізген тексерулер балалар ұйымдарының жұмысындағы жүйелі кемшіліктерді көрсетті.

Балалар үйіндегі жүргізілген тексеру қорытындысы бойынша алимент төлемеген 5 тұлға қылмыстық жауапкершілікке тартылды. 

Балалар лагерлерін тексеру барысында облыстағы барлығы 4389 бала сауықтыру демалысымен қамтылғаны анықталды, оның ішінде 771 жетім бала, 2955 аз қамтылған отбасы балалары.

Бұл ретте уәкілетті органдар балалардың сауықтыру демалысына дайындықты дұрыс жүргізбеген, ұйымдардың қызметіне тиісті бақылау жүргізілмеген.

Санитарлық, өртке қарсы талаптарды, мемлекеттік сатып алу туралы заңнаманы, еңбек заңнамасын өрескел бұзу, бюджет қаражатын ұрлау және балалардың жазғы демалысын дұрыс ұйымдастырмау фактілері анықталды. 

Барлық лагерьлерде азық-түлікті дұрыс сақтамау, медициналық құжаттаманы жүргізу, күнделікті азық-түлік нормаларының сақталуына талдау, жарамсыз жиһазды пайдалану, лас төсек-орын, температураны сақтамау салдарынан санитарлық талаптарды бұзу фактілері анықталды.

Прокуратура қабылдаған шаралардың қорытындысы бойынша 12 лауазымды тұлға түрлі жауапкершілікке тартылды.

Президентіміздің балалардың құқықтарын қорғау шараларын күшейту туралы жыл сайынғы Жолдауында айтылған тапсырмаларды орындау шеңберінде, облыс прокуратурасының бастамасымен ұйымдардағы балалар үйлері мен мектеп-интернаттарда жазбаларды сақтайтын бейнебақылау жүйесі жұмыс істеуде.

Мұндай жүйе бейнелерді нақты уақыт режимінде көруге және оларды жою немесе өзгерту мүмкіндігінсіз жазбаларды сақтауға мүмкіндік береді.

Барлық алынған ақпарат ғаламторға кірусіз сақталады, бұл ақпараттық қауіпсіздік талаптарына сәйкес келеді және деректердің ағып кетуіне жол бермейді.

Сонымен қатар, облыстағы барлық мекемелерде прокурорлар кабинеттері құрылғанын айта кету керек. Мұның барлығы бақылауды күшейтуге және балалар үйі тәрбиеленушілерінің қауіпсіздігін арттыруға бағытталған.

Қазіргі таңда облыс прокуратурасы мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша балалардың қауіпсіздігі мәселелері бойынша барлық білім беру ұйымдарына тексеру жүргізуде.

Балалардың құқықтарын қорғау мәселесі облыс прокуратурасының ерекше бақылауында.

Балалардың заңды құқықтарының бұзылуына қатысты сұрақтар бойынша облыс прокуратурасының 52-08-61, +7(701) 361-88-16 мобильді тобының, сондай-ақ отбасы және әйелдер мен балаларды қорғау мәселелері бойынша «111» бірыңғай мемлекеттік байланыс орталығының нөміріне хабарласу қажет.

Абай облысы прокуратурасының баспасөз қызметі